Năm 2000, trong đợt kỷ niệm 990 năm thủ đô Thăng Long, lãnh đạo và nhân dân Hà Nội bắt đầu chuẩn bị về mọi mặt vật chất và tỉnh thần cho Đại lễ Ngàn năm Thăng Long. Đại lễ cần tổ chức với một quy mô hoành tráng tương xứng với lịch sử 10 thế kỷ lao động sáng tạo và chiến đấu anh hùng. Là một công dân đã sinh sống ở Hà Nội, đã gắn bó với Hà Nội từ trên 80 năm, tôi thấy trong lòng tôi dạt dào những tình cảm thân thương đối với từng ngôi nhà, từng góc phố của Hà Nội. Gặp gỡ và giao tiếp với hàng trăm, hàng ngàn con người ở nơi đây, tôi thấy tái hiện trong lòng tôi những con người không bao giờ quên và những kỷ niệm không bao giờ phai nhạt. Tôi bắt đầu tìm lại từng trang hồi ký, những câu thơ, những bài văn tôi đã viết về Hà Nội để sắp xếp lại và bắt đầu dành 10 năm trời để suy nghĩ và biên soạn, nhằm nêu lên những phẩm chất tinh thần cao đẹp tiêu biểu cho văn hóa và con người được gọi chung là Văn hiến Thăng Long qua ngàn năm lịch sử và bắt đầu từ Chiếu dời đô của Lý Thái Tổ. Đây không phải là bộ sách lịch sử mà là bộ sách bàn về sự vận động của Văn hiến Thăng Long qua các thời kỳ.